به جوسازی‌ها ابداً نباید اعتنا کرد

فرآیندی از انتخابات که همه نگاه‌ها را متوجه شورای نگهبان قانون اساسی می‌کند و طبیعتا فشارها بر این شورا زیاد است. اینچنین هم هست که آیت‌الله محمد یزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به آیت‌الله جنتی می‌گوید که ثواب اعلام شجاعانه رد صلاحیت برخی کاندیداها از عبادات‌ ماه رجب بیشتر است و ادامه می‌دهد که در 80سالگی بین خدا و دنیا گیر افتاده‌ایم. این عضو فقهای شورای نگهبان در جای دیگری هم اشاره می‌کند که یکی از مشاهیر و بزرگان به وی تلفن ‌کرده و ‌گفته است در بحث تأیید صلاحیت‌ها مقداری محکم‌تر برخورد کنید و سخت بگیرید و مواظب باشید؛ یعنی چه که هر کسی هوس ریاست‌جمهوری به سرش زده، اسم نوشته. آیا می‌شود سرنوشت کشور را به‌دست هرکسی داد؟ این رسالت چنان سنگین است که رهبر معظم انقلاب در مناسبت‌های مختلف توصیه‌هایی به شورای نگهبان داشته‌اند.

صلاحیت داوطلبین باید احراز شود

روالِ احراز و تشخیص صلاحیت یک روال همه‌جایی در دنیا‌ست و مخصوص ایران و مخصوص مجلس شورای اسلامی هم نیست. در همه‌جا وقتی انسان برای مسئولیتی مأموریت دارد که مسئول معین کند، قهرا تفحص و جست‌وجو می‌کند که آیا این شخص صلاحیت دارد یا ندارد؟ این هیچ ارتباط ندارد به اینکه مجلس شورای اسلامی باشد یا غیرمجلس شورای اسلامی. بنابراین کار، کار معمولی‌ای است؛ کاری است که در همه جای دنیا و پیش همه عقلای عالم انجام می‌گیرد.
۱۳۸۲/۱۰/۲۴

بعضی می‌گویند حق شهروندی انتخاب‌شدن را نبایستی سلب کرد. حق انتخاب‌شدن، حق شهروندی معمولی مثل حق شغل و کسب و کار و ساکن‌شدن در شهر و راه‌رفتن در خیابان و خریدن اتومبیل و... نیست. این یک حق شهروندی است که برای دارنده آن صلاحیت‌هایی لازم است که این صلاحیت‌ها باید احراز شود. مسئول احرازش هم فقط شورای نگهبان نیست؛ هم وزارت کشور است و هم شورای نگهبان که باید صلاحیت‌ها را احراز کنند. در احراز صلاحیت نامزدها خودِ مردم بهترین افراد هستند و بیشترین مسئولیت‌ها را دارند که وقتی انسانی را احراز صلاحیت کردند، به همدیگر معرفی کنند و آن کسانی که می‌توانند، برای آن شخص امکانات فراهم کنند، تا انسان صالح بتواند وارد این میدان شود.
۱۳۸۲/۰۹/۲۶

منظور از احراز صلاحیت احراز یقینی علمی نیست‌

‌ما احراز را حتمی می‌دانیم؛ ولی در اینگونه مواقع عادتا احراز یقینی و علمی ممکن نیست و احراز به‌معنای قیام بینه هم تقریبا همینطور است. اگرچه فرموده‌اند دو نفر یا سه نفر هم باشند کافی است اما کمتر پیدا می‌شود مواردی که دو نفر شاهدِ عادلِ شهادت‌دهنده عن حسٍّ بیایند و راجع به مطلبی شهادت دهند. در خیلی از این مسائل، مرزهای حدس و حس باهم نزدیک است و گاهی حدسیات با حسیات مشتبه می‌شود؛ به‌خصوص که در خیلی از حرف‌ها و اظهارات، جای تفاسیر مختلف وجود دارد؛ یعنی شخصی حرفی زده، وقتی شما به‌خودش مراجعه می‌کنید، می‌گوید من منظورم چیز دیگری بوده است. نمی‌شود گریبان او را گرفت که ظاهرِ حرفت این است. اگر کسی خلاف ظاهر اراده کرده یا در آن وقت توجه به ظاهر نداشته، خلاف شرع که نکرده است. بنابراین «ممکن است» شخصی خلاف ظاهر حرف زده باشد؛ همین ممکن که شد، احتمال وارد می‌شود و پایه شهادت عن حس را سست می‌کند. بنابراین احراز که می‌گوییم، مراد احراز علمی یا احراز شرعی به‌معنای قیام بینه نیست بلکه مراد احراز عرفی ناشی از قرائن و امارات است که باید قرائن و اماراتی قائم شود و انسان با یک اطمینان عرفی به این معنا برسد که البته ممکن است در هر دو طرف قرائن و امارات وجود داشته باشد؛ مثلا اگر یک نفر در جایی حرفی‌زده و در جای دیگری هم حرف دیگری زده که نقطه مقابل آن حرف است، این هم باید به‌حساب بیاید و انسان از مجموع و برایند اینها مطلبی را احراز کند؛ یعنی آن نقاط اثبات‌کننده هم در کنار نقاطی که به حسب ظاهر، صلاحیت‌ها را نفی می‌کند، به حساب‌ آید.
۱۳۸۲/۱۰/۲۴

البته ممکن است بعضی سابقه‌ای داشته باشند که انسان براساس قرائنی که دارد، تأیید می‌کند آن سوابق- که الان مطلوب نیست- از آن اشخاص منقطع شده است. بنابراین انسان باید طبق وضعیت حال حکم کند.
۱۳۸۲/۱۰/۲۴

مراقب باشید حق کسی ضایع نشود

من البته به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌کنم که کسی در مقابل افرادی که می‌خواهند با قانون گردن‌کلفتی کنند کوتاه بیاید. این را، هم به آقایان گفتم و هم به بعضی از کسانی که برای شکایت پیش ما آمدند؛ اما مؤکدا توصیه می‌کنم که مراقب باشید حق کسی ضایع نشود چون رد صلاحیت چیز کوچکی نیست؛ یعنی اینکه ما کسی را رد صلاحیت کنیم و احیاناً صلاحیت داشته باشد. «جرح» مسئله خیلی مهمی است. اینطور نیست که بگوییم ما اینطور فهمیدیم، نه، باید جوانبش کاملا دیده و رعایت شود.
۱۳۸۲/۱۰/۲۴

احراز صلاحیت با دید صددرصد قانونی باشد

رد صلاحیت از دو حال خارج نیست؛ یا رد صلاحیتِ کسی است که طبق قانون صلاحیت دارد- که این غلط است- یا رد صلاحیت کسی است که واقعا طبق قانون صلاحیت ندارد که این درست است. نمی‌شود به‌طور مطلق گفت رد صلاحیت خوب است یا بد است. در یک صورت رد صلاحیت خوب است و در یک صورت بد. باید به مسئولان احراز صلاحیت‌ها توصیه کنیم که با دید صددرصد قانونی و بدون هیچ ملاحظه‌ای از هیچ طرف نگاه کنند. این، چیزی است که بنده همیشه توصیه می‌کنم.
۱۳۸۴/۰۲/۱۹

البته کسانی که به‌عنوان نامزد انتخابات به مردم معرفی می‌شوند، معنایش این است که اینها صلاحیت دارند و این معرفی، امضای صلاحیت اینهاست. دستگاه‌ها بایستی مراقب باشند که این امضا بیهوده، خلاف و دروغ نباشد. این دروغ گفتن به مردم است. هم رد کردنِ آدم صالح، هم پذیرفتنِ آدم ناصالح؛ هر دو بد و هر دو خلاف است‌.
۱۳۸۲/۱۰/۱۸

به‌نظر من مُرّ قانون خیلی مهم است. البته شما اهل قانون هستید و می‌دانید که قانون زبان دارد؛ زبان قانون را باید دانست و حدود قانون را باید کشف کرد. گاهی اوقات کلمات و الفاظ برای بیان آن مغزها و محتوای حقیقی قانون کافی نیستند؛ قانون‌شناسی مثل شماها می‌تواند درک کند که واقعا قانون چه دارد می‌گوید.
۱۳۷۰/۱۲/۰۴

به جوسازی‌ها ابدا نباید اعتناکرد

نظارت شورای نگهبان در مسائل انتخابات‌ یکی از مهم‌ترین کارهایی است که انجام می‌دهد؛ کار بسیار مهمی است، کار بسیار لازمی است. به جوسازی‌هایی که علیه این کار می‌شود، ابدا نباید اعتنا کرد. البته کار را باید درست انجام داد. به همان اندازه که کار هم مهم است؛ به همان اندازه سلامت کار مهم است. یعنی باید معیارها را درست فهمید و فقط براساس این معیارها قبول یا رد کرد. از این معیارها نباید تخطی شود، کوتاهی هم نباید بشود، غفلت هم نباید بشود.
۱۳۸۶/۰۴/۲۰

اگر نظارت شورای نگهبان نباشد و اگر تأیید صحت انتخابات‌ به وسیله شورای نگهبان انجام نگیرد، اصل این انتخابات‌ زیر سؤال خواهد رفت و اعتبار خود را از دست خواهد داد؛ چه انتخابات‌ مجلس، چه انتخابات‌ خبرگان، چه انتخابات‌ ریاست‌جمهوری و هر انتخاباتی که نظارت آن برعهده شورای نگهبان است. این وظایفِ یکی از دیگری مهم‌تر، همه بر دوش شورای نگهبان گذاشته شده است.
۱۳۸۶/۰۴/۲۰

در نظارت بر کار ناظران دقت مضاعف داشته‌ باشید

البته وظیفه شورای نگهبان خیلی سنگین است. این وظیفه را باید در حد مقدور با کمال دقت و با رعایت حداکثر عدل و انصاف انجام دهد و بر کار نظار نظارت کند. آنچه آقایان نظار انجام می‌دهند، به نام شورای نگهبان تمام می‌شود و از لحاظ مسئولیت الهی هم علی‌الظاهر با مسئولیت بزرگواران این مجموعه انجام خواهد شد. این باید موجب شود که دقت و توجه را مضاعف کنید.
۱۳۷۴/۱۱/۱۴

به اعتراضات قانونی رسیدگی شود

ممکن است کسانی اشکالات و اعتراضاتی را بر مجاری گوناگون امور در انتخابات ثبت کرده و اعتراض داشته باشند که البته راه‌های قانونی وجود دارد. رسیدگی به اینها حتما باید انجام بگیرد. من درخواست می‌کنم از آقایان مسئول در وزارت کشور و همچنین در شورای نگهبان که به این موارد دقیقا رسیدگی کنند. اگر چنانچه بعضی از اشکالات مقتضی این هست که پاره‌ای از صندوق‌ها بازشماری بشود، اشکالی ندارد. حالا مثلا یک مورد را آقایان ذکر کردند که آن شخص گفته که رأی فلان نامزد این تعداد است، بعد در شمارش تعداد دیگری معرفی شده؛ خیلی خوب، کاری ندارد، صندوق‌های مورد اشکال را یا به‌طور تصادفی تعدادی از صندوق‌ها را بازشماری کنند؛ خودِ نمایندگان ستادها هم حضور داشته باشند و ببینند تا اطمینان کامل برای همه حاصل بشود.
۱۳۸۸/۰۳/۲۶

اگر کسانی شبهه دارند و مستنداتی ارائه می‌دهند، باید حتما رسیدگی بشود؛ البته از مجاری قانونی؛ رسیدگی فقط از مجاری قانونی. بنده زیر بار بدعت‌های غیرقانونی نخواهم رفت. امروز اگر چارچوب‌های قانونی شکسته شد، در آینده هیچ انتخاباتی دیگر مصونیت نخواهد داشت. بالاخره در هر انتخاباتی بعضی برنده‌اند و بعضی برنده نیستند؛ هیچ انتخاباتی دیگر مورد اعتماد قرار نخواهد گرفت و مصونیت پیدا نخواهد کرد. بنابراین همه‌‌چیز دنبال بشود، انجام بگیرد، کارهای درست، طبق قانون. اگر واقعا شبهه‌ای هست، از راه‌های قانونی پیگیری بشود. قانون در این زمینه کامل است و هیچ اشکالی در قانون نیست. همانطور که حق دادند که نامزدها نظارت کنند، حق دادند که شکایت کنند، حق دادند که بررسی بشود.
۱۳۸۸/۰۳/۲۶